Paris Anlaşması ve Türkiye: Uluslararası İklim Politikaları

İklim değişikliği, günümüzün en kritik küresel sorunlarından biridir ve çözümü için uluslararası işbirliği gerekmektedir. Bu bağlamda, 2015 yılında imzalanan Paris Anlaşması, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu yazıda, Paris Anlaşması’nın genel çerçevesini ve Türkiye’nin bu anlaşma kapsamındaki durumunu inceleyeceğiz.

Paris Anlaşması Nedir?

Paris Anlaşması, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) kapsamında, iklim değişikliğiyle mücadele için küresel çabaları güçlendirmeyi amaçlayan uluslararası bir anlaşmadır. 12 Aralık 2015’te Paris’te kabul edilmiş ve 4 Kasım 2016’da yürürlüğe girmiştir.

Anlaşmanın Temel Hedefleri:

1. Küresel sıcaklık artışını sanayileşme öncesi döneme göre 2°C’nin oldukça altında tutmak ve mümkünse 1.5°C ile sınırlamak.
2. İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı uyum sağlama kabiliyetini artırmak.
3. Düşük sera gazı emisyonlu kalkınmayı teşvik etmek.

Türkiye ve Paris Anlaşması

Türkiye, Paris Anlaşması’nı 22 Nisan 2016’da imzalamış, ancak uzun süre onaylamamıştır. Nihayet, 7 Ekim 2021 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde onaylanarak resmen taraf olmuştur.

Türkiye’nin Anlaşmaya Geç Katılmasının Nedenleri:

1. Finansman Konusu: Türkiye, gelişmekte olan ülkelere sağlanacak iklim finansmanından yararlanma konusunda talepler öne sürmüştür.
2. Emisyon Azaltım Hedefleri: Türkiye, ekonomik büyüme hedefleriyle uyumlu emisyon azaltım hedefleri belirleme konusunda endişeler taşımıştır.
3. Sınıflandırma Sorunu: Türkiye, BMİDÇS’de “Ek-1” ülkeleri arasında yer almaktadır, ancak “gelişmekte olan ülke” statüsünde değerlendirilmeyi talep etmiştir.

Türkiye’nin İklim Taahhütleri

Türkiye, Paris Anlaşması’na taraf olduktan sonra, Ulusal Katkı Beyanı’nı (NDC) güncellemiştir. Buna göre:

1. Emisyon Azaltım Hedefi: Türkiye, 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarını olağan seyir senaryosuna göre %21 oranında azaltmayı taahhüt etmiştir.
2. Net Sıfır Hedefi: Türkiye, 2053 yılına kadar net sıfır emisyon hedefini açıklamıştır.
3. Yenilenebilir Enerji: 2030 yılına kadar elektrik üretiminin %65’ini yenilenebilir kaynaklardan sağlamayı hedeflemektedir.
4. Enerji Verimliliği: 2030 yılına kadar enerji verimliliğini %18 oranında artırmayı planlamaktadır.

Türkiye’nin İklim Politikaları

Paris Anlaşması’na taraf olduktan sonra Türkiye, iklim politikalarını güçlendirmeye başlamıştır:

1. İklim Kanunu: Türkiye, kapsamlı bir İklim Kanunu hazırlama sürecindedir.
2. Yeşil Mutabakat Eylem Planı: Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakatı’na uyum sağlamak için bir eylem planı hazırlanmıştır.
3. Emisyon Ticaret Sistemi: Türkiye, bir emisyon ticaret sistemi kurma çalışmalarını sürdürmektedir.
4. İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Kurulu: İklim politikalarını koordine etmek için bir kurul oluşturulmuştur.

Türkiye’nin Karşılaştığı Zorluklar

Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmak için Türkiye’nin aşması gereken bazı zorluklar bulunmaktadır:

1. Enerji Dönüşümü: Türkiye’nin enerji üretiminde hala fosil yakıtların payı yüksektir. Yenilenebilir enerjiye geçiş için büyük yatırımlar gerekmektedir.
2. Sanayi Dönüşümü: Türkiye’nin sanayi sektöründe düşük karbonlu teknolojilere geçiş yapması gerekmektedir.
3. Finansman: İklim değişikliğiyle mücadele ve uyum için büyük miktarda finansmana ihtiyaç vardır.
4. Kapasite Geliştirme: İklim değişikliğiyle mücadele için teknik ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi gerekmektedir.

Türkiye’nin Fırsatları

Paris Anlaşması, Türkiye için bazı fırsatlar da sunmaktadır:

1. Yeşil Ekonomi: Düşük karbonlu ekonomiye geçiş, yeni iş fırsatları ve ekonomik büyüme potansiyeli sunmaktadır.
2. Teknolojik İnovasyon: Temiz enerji teknolojileri alanında AR-GE ve inovasyon fırsatları artmaktadır.
3. Uluslararası İşbirliği: İklim finansmanı ve teknoloji transferi konularında uluslararası işbirliği fırsatları doğmaktadır.
4. Enerji Bağımsızlığı: Yenilenebilir enerji kaynaklarının artırılması, enerji ithalatına bağımlılığı azaltabilir.

Türkiye’nin Paris Anlaşması Kapsamındaki Projeleri

Türkiye, Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmak için çeşitli projeler yürütmektedir:

1. YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması): Yenilenebilir enerji yatırımlarını teşvik etmek için oluşturulan bir mekanizmadır.
2. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı: Enerji verimliliğini artırmak için kapsamlı bir plan hazırlanmıştır.
3. Sıfır Atık Projesi: Atık yönetimini iyileştirerek sera gazı emisyonlarını azaltmayı hedefleyen bir projedir.
4. İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı: İklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlamak için hazırlanan bir plandır.

Türkiye’nin Uluslararası İşbirliği

Türkiye, Paris Anlaşması kapsamında uluslararası işbirliğini güçlendirmektedir:

1. AB İle İşbirliği: Türkiye, Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakatı’na uyum sağlamak için çalışmalar yürütmektedir.
2. UNDP İle Ortaklık: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ile iklim değişikliği konusunda çeşitli projeler yürütülmektedir.
3. G20 İklim Çalışmaları: Türkiye, G20 ülkeleri arasında iklim değişikliği konusundaki işbirliğine aktif olarak katılmaktadır.

Sonuç

Paris Anlaşması, iklim değişikliğiyle mücadelede küresel çabaları birleştiren önemli bir adımdır. Türkiye’nin bu anlaşmaya taraf olması, ülkenin iklim politikalarında yeni bir dönemin başlangıcını işaret etmektedir.

Türkiye, Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmak için önemli adımlar atmıştır, ancak hala aşılması gereken zorluklar bulunmaktadır. Enerji ve sanayi sektörlerinde köklü dönüşümler, finansman ihtiyacı ve kapasite geliştirme, önümüzdeki dönemde Türkiye’nin odaklanması gereken temel konular olacaktır.

Bununla birlikte, Paris Anlaşması Türkiye için yeşil ekonomiye geçiş, teknolojik inovasyon ve uluslararası işbirliği gibi önemli fırsatlar da sunmaktadır. Bu fırsatları değerlendirmek, Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasına ve küresel iklim liderliğinde önemli bir rol oynamasına yardımcı olabilir.

Sonuç olarak, Paris Anlaşması ve Türkiye’nin bu anlaşma kapsamındaki taahhütleri, ülkenin iklim politikalarını şekillendirmede ve sürdürülebilir bir geleceğe doğru ilerlemesinde kritik bir rol oynamaktadır. Bu süreçte, hükümet, özel sektör, sivil toplum ve bireylerin işbirliği, Türkiye’nin iklim hedeflerine ulaşmasında ve gelecek nesillere daha temiz ve sürdürülebilir bir ülke bırakılmasında hayati öneme sahiptir.